تغذیه مناسب برای دانش آموزان
مروری بر تاریخچه تغذیه دانش آموزان در مدارس
صبحانه اولین و مهم ترین وعده غذایی روزانه است و تاثیر بسزایی در شروع یک روز خوب و تامین انرژی روزانه و قدرت یادگیری دارد. تحقیقات نشان می دهد که مغز دانش آموزانی که صبحانه کامل و مغذی مصرف می کنند در طول روز عملکرد بهتری برای یادگیری نسبت به دانش آموزانی که بدون خوردن وعده صبحانه در مدرسه حاضر می شوند، دارد.
به همین دلیل بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته از سال های دور وعده های صبحانه، ناهار و همچنین میان وعده های مقوی و سالم در فضای مدرسه برای برای کودکان تدارک می دیده اند.
از آنجاییکه این برنامه های غذایی به صورت سراسری و توسط دولت ها تدارک دیده می شود، شامل حال اقشار با سطح درآمد پایین تر نیز می باشد. این موضوع به نوعی سرمایه گذاری دولت ها با هدف تربیت نسلی سالم از لحاظ بدنی و ذهنی بوده که باعث کاهش هزینه های درمانی و بیمه در دهه های بعدی خواهد شد.
مدارس آمریکا از بهترین استانداردها برای وعده و میان غذایی و زمان ناهار در مدرسه استفاده می‌کنند.
کشور برزیل نیز از جمله کشورهایی است که یکی از قدیمی‌ترین برنامه تغذیه مدارس در جهان را دارد. در این کشور روزانه بیش از 43 میلیون کودک، وعده غذایی مدارس را با بهره گیری از متخصصان تغذیه و کشاورزان محلی دریافت می‌کنند.
در کشور ژاپن وعده ناهار مدرسه در اولویت قرار دارد. اگر والدین نتوانند هزینه یک وعده غذایی را تامین کنند، برنامه ناهار رایگان و یا ارزان‌تر ارائه می‌شود، تا همه به این وعده غذایی سالم دسترسی داشته باشند
کشورهای حوزه اسکاندیناوی نیز همیشه در مسائل مربوط به افزایش سطح رفاه اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی سرآمد هستند. کشور سوئد برنامه وعده غذایی رایگان در مدرسه از اوایل دهه 1900 آغاز کرده است. از سال 2011 قانون مدارس سوئد بر این اساس است که ناهار مدرسه باید مغذی باشد و بتواند یک سوم مصرف انرژی روزانه را تامین کند.
در سوئد، وعده‌های غذایی گرم سرو می‌شوند و اغلب همراه با سالاد، نان، کره، شیر و آب نیز ارائه می گردد. در فنلاند به همه دانش اموزان دبستانی از سال ۱۹۴۸ تغذیه رایگان داده شد.
در سال ۲۰۰۰ اتحادیه اروپا برنامه شیر در مدرسه را به اجرا درآورد. برای هر دانش آموز در هر روز مدرسه‌ای، اتحادیه اروپا ۴ تا ۵ سنت برای یک پاکت شیر یارانه می‌دهد.
تغذیه در مدارس ایران نیز، سابقه‌ای تقریبا ۶۰ ساله دارد .مطابق اصل شانزدهم انقلاب سفید در دوران پهلوی، کودکان خردسال در مدرسه‌ها و شیرخوارگان تا دو سالگی از تغذیه رایگان بر خوردار شدند. در سال تحصیلی ۱۳۵۵ وزارت آموزش پرورش با توزیع یک وعده غذایی روزانه که میزان کالری آن با دقت حساب شده بود و شامل شیر، بیسکویت و میوه و کنسرو لوبیا می‌شد، بیش از ۶ میلیون دانش آموز را تحت تغذیه رایگان قرار داد.
در اواخر دهه ۷۰، وزارت بهداشت، با همکاری صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، یک طرح تحقیقاتی با هدف ارزیابی سوءتغذیه کودکان ایرانی انجام دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که از هر هفت کودک ایرانی، در زمان ورود به مدرسه، یک نفر از کمبود وزن رنج می‌برد. همچنین براساس این تحقیق، بیش از ۱۵ درصد کودکان ایرانی کوتاهی قد متوسط تا شدید داشتند.
هر چند شیر غذای کاملی است، اما توزیع شیر در مدارس را نمی‌توان معادل ارائه «تغذیه رایگان» دانست. ترکیبی از شیر، میوه فصل و بیسکویت، احتمالا می‌تواند به عنوان بسته تغذیه مناسب برای دانش‌آموزان مطرح شود. هم‌اکنون، سهمیه شیر دانش‌آموزان در مدرسه کافی نیست و به طور منظم هم توزیع نمی‌شود.
به همین منظور لازم است که والدین در تهیه خوراکی که کودکان با خود به مدرسه می برند دقت نظر بیشتری داشته و سعی کنند ضمن توجه به ارزش غذایی خوراکی های تهیه شده، مصرف پنیر، گردو، کره، مربا، عسل، شیر و خرما بخشی از این تنوع غذاییست. عسل و خرما از اصلی ترین منابع گلوكز بوده که عنصري مهم در تأمين انرژی مورد نياز برای انجام فعاليت های ذهنی و فيزيكی است.
علاوه بر آن مصرف سه وعده در روز لبنیات برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن به منظور حفظ سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است. البته بهتر است تا حد ممکن از لبنیات کم چرب استفاده شود.
خوردن شیر و خرما می تواند به طور همزمان کلسیم، پتاسیم، فیبر و آهن مورد نیاز بدن کودکان شما را تامین کند. همچنین مصرف فراورده های خرمایی مثل شیره خرما همراه با ارده می تواند در سبد غذایی صبحانه جای بگیرد.
پتاسيم که در موز، خرما، مركبات و حبوبات يافت مي شود، باعث التیام عملكرد مغز و تقويت ماهيچه ها مي شود.
در هنگام درس خواندن کودکان نیز والدین مي توانند آنها را به خوردن انواع خشكبار و آجیل، مغز بادام، خرمای شکلاتی مغزدار به جای اسنک های ناسالم ترغیب کنند.
دیگر وعده غذایی مهم روزانه برای دانش آموزان همان میان وعده هاییست که در زنگ تفریح مصرف می کنند. یکی از چالش های دانش آموزان در زنگ تفریح کم بودن زمان برای خوردن تغذیه است. انتخاب خرماهای مغزدار و خرماهای مغزدار شکلاتی بانکت در بسته بندی های تک عددی و بهداشتی می تواند انتخاب بسیار مناسبی باشد.
این خرماها علاوه بر تامین انرژی و مواد معدنی مورد نیاز کودکان، به دلیل نوع بسته بندی این امکان را دارند که بدون نوچ کردن کیف و کتاب و جامدادی، به راحتی در کوله پشتی دانش آموزان قرار بگیرند.
مقاله خوبی بود به خصوص تاریخچه ای که داشت